TÓM TẮT NỘI DUNG GIẢI PHÁP LAO ĐỘNG SÁNG TẠO

Tên đề tài : Cải tiến và sáng tạo một số phương pháp  giúp học sinh  Giỏi lớp 5 nhận biết và sử dụng câu đúng ngữ pháp

 Tác giả: Đinh Thị Hòa Bình, GV trường TH Mỹ An, Phù Mỹ

 

I. Mục đích đề tài

Giúp cho học sinh Giỏi lớp 5 nhận biết, hiểu về câu một cách cơ bản nhất, sâu sắc nhất, các em  phân tích được các bộ phận trong câu một cách chính xác, rõ ràng. Học sinh biết câu mình đang cần tìm hiểu hoặc sử dụng đúng hay sai. Nếu sai thì  ở điểm nào, cách sửa những chỗ bị sai như thế nào cho phù hợp. Đề tài còn giúp cho học sinh học sinh luyện viết câu đúng và hay, các em thêm yêu Tiếng Việt, giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt.

II. Bản chất của giải pháp

1. Thực trạng của vấn đề: Phần lớn học sinh chưa xác định đúng các bộ phận trong câu. Các em chưa phân biệt được CN, VN ở mức độ khó. Hay nhầm giữa định ngữ của chủ ngử với vị ngữ hoặc nhầm trạng ngữ là một câu hoàn chỉnh, viết câu bị sai. HS Giỏi chưa viết được câu ở mức độ thành thục, nhuần nhuyễn.

2.Tính mới của giải pháp: Học sinh nắm được các kiến thức về câu một cách sâu sắc, biết phân tích chính xác các bộ phận trong câu. Có thể nhận biết các dạng lỗi trong câu sai, biết sửa câu sai thành câu đúng, viết và sử dụng chúng một cách thành thạo.

III. Nội dung giải pháp

1. Giải pháp

               1.1. Giải pháp hướng dẫn học sinh phân tích chính xác các bộ phận nòng cốt trong câu: Hướng dẫn học sinh phân tích chính xác CN dựa vào phân tích danh từ chính và định ngữ ; xác định VN dựa vào các động từ, tính từ và bổ ngữ trong câu đồng thời dựa vào mối quan hệ ý nghĩa giữa CN, VN. Ví dụ: xác định CN, VN trong câu “Những con voi về đích trước tiên huơ vòi chào khán giả.”Có 2 trường hợp  HS đưa ra: (1)“Những con voi //về đích trước tiên huơ vòi chào khán giả ; (2)“Những con voi về đích trước tiên// huơ vòi chào khán giả. GV hướng dẫn  phân tích: “những con voi” có định ngữ kèm theo sau nhằm hạn định, cụ thể hoá ý nghĩa cho danh từ trung tâm, còn cụm từ: “về đích trước tiên”  trả lời cho câu hỏi: “những con voi nào?” Như vậy, cách làm (2)  là đúng.

                1.2. Giải pháp hướng dẫn học sinh nhận biết các lỗi thường gặp trong câu sai Tôi đưa ra ví dụ để hướng dẫn HS nhận biết các dạng lỗi về câu sai: Câu sai là câu mới chỉ có 1 trong các bộ phận sau: trạng ngữ,  một bộ phận chính (CN hoặc VN), Câu thiếu vế. Câu dùng cặp quan hệ từ không phù hợp. Câu sai quan hệ lô gíc. Câu dùng các từ ngữ kết hợp chưa hợp lí.Ví dụ: + Những học sinh đạt kết quả cao trong kì thi giải Toán qua mạng. (Câu này mới nhìn  giống như  là một câu hoàn chỉnh nhưng thực ra câu chỉ có bộ phận trạng ngữ, thiếu đi 2 bộ phận cơ bản là CN và VN.)

    1.3. Giải pháp hướng dẫn học sinh sửa câu sai thành câu đúng bằng cách dùng bảng so sánh.  Khi dạy cho học sinh, yêu câù các em phân tích câu bị sai  tôi dùng bảng so sánh với nội dung ngắn gọn về các dạng lỗi và ví dụ cụ thể để giúp các em hiểu ra vấn đề một cách rõ ràng nhất, dễ hiểu nhất.Ví dụ:

Ví dụ câu văn bị lỗi	Loại lỗi	Cách sửa câu văn bị lỗi
2. Mỗi đồ vật trong căn nhà nhỏ bé, đơn sơ mà ấm cúng.	- Chỉ có CN, thiếu bộ phận VN.	Thêm VN cho câu. Sửa lại là: Mỗi đồ vật trong căn nhà nhỏ bé, đơn sơ mà ấm cúng đều in đậm bao kỉ niệm thân thương.

    1.4 Giải pháp hướng dẫn học sinh kĩ năng rèn luyện viết câu văn đúng và hay

             Để rèn cho học sinh có kĩ năng viết văn tốt, sau khi cho các em phân biệt chính xác về các bộ phận trong câu, biết các dạng lỗi về câu, tôi lại rèn cho các em  cách viết câu thành thạo bằng cách rút gọn và mở rộng câu.

                 Dạng 1: Rút gọn để tìm nòng cốt câu: Rút gọn câu để tìm ra các thành phần hạt nhân và các thành phần ngoài nòng cốt câu. Ví dụ: Rút gọn để tìm nòng cốt trong câu sau: Chúng tôi đang đi bên những thác trắng xoá tựa mây trời, những rừng cây âm âm, những bông hoa chuối rực lên như ngọn lửa. Tôi hướng dẫn các em phân tích các thành phần trong câu và rút gọn ta được nòng cốt câu là:   Chúng tôi //đi.

     Dạng 2: Mở rộng nòng cốt câu: Sau khi hướng dẫn học sinh rút gọn  để được nòng cốt câu, tôi lại cho các em phân tích ngược lại để mở rộng nòng cốt câu bằng cách thêm các bộ phận phụ vào câu. Ví dụ:  Mở rộng nòng cốt câu sau: Mặt trời mọc.

           Học sinh có thể thêm vào các thành phần phụ để mở rộng nòng cốt câu. Chẳng hạn: Từ phía đằng đông, trong làn sương mù, mặt trời buổi sớm đang từ từ mọc lên.

2. Khả năng áp dụng

             Giúp học sinh phân tích các bộ phận của câu chính xác, viết những câu văn đúng về nội dung, hoàn chỉnh về  ngữ pháp. HS tích cực học tập, làm bài nhanh, tiết kiệm được thời gian cho cả HS và GV.

3. Hiệu quả

              Việc áp dụng đề tài là một trong những nội dung của việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp giáo viên giảng dạy một cách linh hoạt, có hiệu quả cao mà tốn ít công sức và thời gian. Công tác bồi dưỡng học sinh Giỏi lớp 5 môn Tiếng Việt đạt kết quả tốt.

- Các giải pháp được áp dụng đơn giản, dễ vận dụng cho mọi đối tượng giáo viên và HS.

- Đề tài đã được vận dụng, áp dụng thử nghiệm ở huyện Phù Mỹ  và đạt kết quả cao trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 5 môn Tiếng Việt. Từ năm 2009 đến 2011, học sinh trường Tiểu học Mỹ An đạt 100% trong kì thi HSG lớp 5 do Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định tổ chức.

Xem chi tiết toàn văn SKKN